Architecten VOORMORGEN onderschrijft het manifest circulaire architectuur van de BNA.
Als vanzelfsprekend! 
We gaan de tekst van dat manifest hier niet herhalen, maar u kunt het met deze link wel downloaden. Lees hieronder ons eigen betoog over circulair denken, duurzaamheid pur sang.

Circulariteit is een hot item en tegelijkertijd weer heel ouderwets. Circulair denken vraagt om een bewuste levenshouding. Die levenshouding is diep in ons bureau geworteld. De enorme diversiteit van ontwerpers binnen ons bureau draagt daaraan bij. Want we hebben niet één methode waarop we een project aanpakken, maar kijken per project wat daar nodig is, hoe we de opdrachtgever bewust kunnen maken van de mogelijkheden en hoe de gedachte van circulariteit in het project toe te passen is. De mate van circulariteit wordt weliswaar bepaald door wat de opdrachtgever ervan meeneemt, maar wij voelen de verantwoordelijkheid altijd meer duurzaamheidsambitie te hebben dan de opdrachtgever. We streven naar wat je kunt noemen ideale duurzaamheid.

Als we de kans krijgen, gaan we op een ludieke manier met materialen om. Dat ziet u bij de ontwikkeling van het recent opgeleverde Upcyclecentrum in Almere. Voor het ontwerp hebben we onderzocht welke materialen er vrijkwamen uit de sloop van een naburige sporthal en zwembad. Het hergebruik van materialen is voor ons een beproefde werkwijze. Meer dan 10 jaar geleden bouwden we daklozenopvang De Herberg in Zwolle met bestaande materialen. De kunst van zo’n ontwerp is dat je moet ontwerpen op beschikbare materialen. Dat vraagt niet alleen flexibiliteit van de ontwerper, maar ook van de opdrachtgever. Een kozijn uit een ontwerp kan kleiner of groter uitvallen al naar gelang het materiaal beschikbaar is. Zeker in die tijd, maar nog steeds, is de overtuigingskracht van de architect van essentieel belang. Je moet het verhaal kunnen vertellen, je opdrachtgever kunnen overtuigen. De tijdsgeest helpt ons daarbij. Het maakt dat opdrachtgevers ontvankelijker zijn voor dat verhaal van duurzaamheid en circulariteit.

Maar circulariteit gaat natuurlijk om veel meer dan het hergebruiken van materialen en gebouwen. Het gaat om het flexibel maken van gebouwen. Het zorgcomplex Margaretha in Kampen is daar een mooi voorbeeld van. Een zeer rank casco afgestemd op de parcellering van het historische Kampen en volledig vrij indeelbaar en daarmee zeer toekomstbestendig. Dat je een gebouw ontwerpt voor een bepaalde functie is slechts een momentopname. De gedachte van duurzaamheid en circulariteit dwingt je te kijken naar de duur van dat gebruik. Hoe lang zal het een functie zijn? En wat kun je met het gebouw als het niet langer functioneert in die hoedanigheid? Dat overstijgt het niveau van je opdrachtgever. Die bouwt niet voor ‘na’ zijn tijd. En toch vinden wij het onze taak om hem of haar daarvan bewust te maken. Na u de zondvloed past niet in de filosofie van circulariteit.
Zijn wij dan die lastige architect? Of zijn we de ideale architect die bijdraagt aan een betere wereld?

Vanuit de gedachte dat je als opdrachtgever of eigenaar een gebouw slechts gebruikt, kun je verder filosoferen over de zin van eigendom en bezit. Is die gedachte van eigendom eigenlijk wel duurzaam? Moet een nieuw gebouw wel van de gebruiker worden? Of kan het ook zo zijn dat de materialen, de onderdelen van het gebouw, eigendom blijven van de producent. Architecten VOORMORGEN doet actief onderzoek naar die aspecten van circulariteit. Dat doen we door deelname in een pilot van de stichting Pioneering (circulair bouwen). Het begin van de ultieme duurzaamheid is de uitvraag. Wij onderzoeken aan de hand van een pilotproject voor een woonstichting hoe je de uitvraag zo kunt formuleren dat je niet meer werkt vanuit een programma, maar vanuit het ambitieniveau. Als je als leverancier eigenaar blijft van je producten, dan garandeert dat ook de gewenste betrokkenheid. Je levert geen dingen die niet werken, want je blijft er verantwoordelijk voor. Het is nog altijd van jou. Die kwaliteitsverbetering in de uitvraag is wat ons betreft de volgende stap in het denken over circulariteit en duurzaamheid.

Ondanks alle energiescores en bewust gebruik van materialen, zijn wij er als architecten van overtuigd dat het meest belangrijke aspect van duurzaamheid en circulariteit schoonheid is. De schoonheid van een gebouw behoedt het voor sloop. De waarde en het belang dat de omgeving hecht aan een gebouw, maakt dat het behouden blijft. Dat is duurzaam. Daarmee is het element krachtiger dan welke energieprestatie dan ook. Maar het is minder goed te sturen. Het is altijd arbitrair. Het gaat immers over emotie. In onze zoektocht naar de ultieme duurzaamheid, blijken de emotionele beweegredenen uiteindelijk altijd leidend.

Als architect moeten we dan ook anders leren ontwerpen. Ontwerpen vanuit de rol als regisseur van het gebouw. Een ontwerp ontstaat met wat ons is gegeven vanuit de locatie en omgeving. Welke materialen zijn voorhanden? Welke partijen in de omgeving willen betrokken worden bij het plan en kunnen meerwaarde toevoegen? Welke energetische kansen zijn er in de omgeving? Daarnaast is het belangrijk om eerst te kijken naar het ambitieniveau van de opdrachtgever en hoe dit past op de locatie. De gewenste levensduur van het gebouw bepaalt ook de keuze van opzet en materiaalgebruik.